Trưởng thành từ gian khó !

Từ việc chuẩn bị cho ra đời chương trình truyền hình đầu tiên 
Tháng 5/1990, Phòng quản lý truyền hình thuộc Đài Phát thanh Bắc Thái được thành lập( đồng chí Nông Văn Đông là Trưởng phòng); trước đó, từ năm 1989 cho đến tháng 5/1990, đồng chí Nông Văn Đông và đồng chí Tạ Đình Kiệm (khi đó đang là phóng viên ảnh tư liệu thời sự của Công ty nhiếp ảnh Bắc Thái xin chuyển về Đài tỉnh) hai đồng chí đã dùng chiếc Camera JVC Movie băng nhỏ quay các tin tức, hội nghị, tư liệu … đây là những hoạt động cho sự ra đời của chương trình truyền hình đầu tiên sau đó. Thời điểm này, Phòng truyền hình vừa làm, vừa học, vừa tìm nhân lực. Tháng 6/1990, tôi (Nguyễn Bảo Lâm, đang là phóng viên, biên tập viên của Đài Truyền thanh huyện Võ Nhai) và đồng chí Tạ Đình Kiệm được chính thức chuyển công tác về Phòng truyền hình của Đài Phát thanh Bắc Thái, lúc này chính thức Đài có tên gọi là Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Thái . Như vậy, Phòng quản lý truyền hình được tổ chức lại khi ấy có 03 biên chế chính thức: Nông Văn Đông - Trưởng phòng; Tạ Đình Kiệm - Phóng viên, quay phim; Nguyễn Bảo Lâm - Phóng viên, Biên tập viên cùng một số kỹ thuật viên mới ra trường đang thử việc là: Dương Văn Thế, Bùi Thị Giang, Nguyễn Thị Yến Thu. 
Từ tháng 6/1990 đến tháng 8/1992, Phòng Truyền hình chủ yếu hàng tuần làm các tin cộng tác với chương trình thời sự của Đài Truyền hình Việt Nam; số lượng thông tin cung cấp cho chương trình thời sự VTV khá đều đặn, trung bình 4-6 tin/tháng. Một số tin thời sự được đánh giá cao khi đó là tin lũ lụt gây sạt lở quốc lộ 3 tại Km 49 Thái Nguyên - Bắc Cạn vào tháng 7/1990; Hành trình về Bản Tèn của người H.mông vào tháng 9/1990; tuyên truyền về chương trình định canh định cư năm 1991 … các sự kiện: Kỳ họp HĐND tỉnh, Khai giảng năm học mới, các tin về kinh tế, xã hội … được gửi về đều đặn Ban thời sự VTV, Đài Bắc Thái khi đó được Đài Truyền hình Việt Nam đánh giá cao về mức độ cộng tác, 02 phóng viên là tôi và anh Đình Kiệm được công nhận là CTV thường xuyên của VTV. Thời gian cộng tác tin, bài với Đài Truyền hình Việt Nam cũng đồng thời là thời kỳ cho Phòng Truyền hình học hỏi được nhiều kinh nghiệm về cách thức làm chương trình truyền hình từ khâu tổ chức sản xuất, hình thức thể hiện văn bản, cách thức xây dựng kịch bản, chương trình, cách dẫn chương trình, dựng tin tức, bản tin, cách làm gạt tin, lồng tiếng, ghi hình … đã được học, tiếp cận từ Đài Truyền hình Việt Nam (Một ví dụ là hình thức văn bản kịch bản trên giấy ngang chính là được học tập, đưa về Đài tỉnh từ năm 1990 cho đến nay). Phòng cũng đã thể nghiệm làm một số chương trình truyền hình vào dịp xuân để phát trên truyền hình thị xã Bắc Cạn để diễn tập cho sau này.
Được chuẩn bị chu đáo về con người, trang thiết bị ban đầu, cách thức tổ chức sản xuất, qua một thời gian nỗ lực chuẩn bị với sự giúp sức của ban biên tập cùng các phóng viên trong đài khi đó là: Xuân Toán, Đức Nhuận, Hoàng Bình … vào tối 02/9/1992 chương trình thời sự truyền hình đầu tiên của Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Thái với thời lượng hơn 30 phút đã được lên sóng trên kênh 7, máy phát hình 100W của Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Thái. Đạo diễn chương trình là anh Nông Văn Đông, Phát thanh viên dẫn chương trình là chị Nguyễn Thị Thu Hằng(Lệ Hằng), Phóng viên, Biên tập, tổ chức chương trình là Nguyễn Bảo Lâm, Quay phim là anh Tạ Đình Kiệm cùng các KTV Dương Thế, Lệ Giang …. Hình hiệu chương trình được đồ họa đơn giản là cột phát sóng với dòng chữ chương trình truyền hình thử nghiệm của Đài PTTH Bắc Thái, nhạc hiệu là “Du kích ca”, là nhạc hiệu của Đài từ thời  kỳ đầu. Việc sản xuất chương trình khi đó rất thủ công bằng việc đấu nối 02 đầu Video VHS JVC với nhau để dựng tin, hết tin thi dựng hình cắt chuyển tin từ 01 băng hình cắt, màu nền được in từ Đài THVN về. Dựng xong rất muộn nên đến giờ phát sóng( hết chương trình thời sự VTV) vẫn còn chưa ghép xong phần chào hết của PTV. Anh Đông vẫn quyết định cho phát băng chương trình, còn lời chào hết sẽ đọc trực tiếp khi hết chương trình. Dù khá run, nhưng chị Lệ Hằng vẫn đọc suôn sẻ lời chào hết. có một trục trặc nhỏ về kỹ thuật do nút bấm dai, không nhả, làm KTV Lệ Giang phát khóc khi bị đạo diễn nhắc nhở. Chương trình thử nghiệm đầu tiên ấy dược phát trong phòng phát hình tại tầng 2 khu phát hình Phủ Liễn, tham gia chứng kiến có đồng chí Đàm Đình Độ, Giám đốc Đài cùng các đồng chí lãnh đạo Đài và những người thực hiện chương trình. Buổi phát hình đầu tiên đã tròn 20 năm(1992-2012), song sẽ là ấn tượng khó phai nhạt với những người đã dành công sức, tâm huyết cho buổi đầu còn non trẻ của truyền hình Bắc Thái, Thái Nguyên. 30 phút đầu tiên của hai mươi mấy năm về trước và hàng chục giờ của 02 kênh sóng truyền hình Thái Nguyên hôm nay là cả một chặng đường đầy vất vả đối với các thế hệ làm phát thanh, truyền hình Thái Nguyên trong gần 1/4 thế kỷ qua.
Đến việc chuẩn bị cho sự chia tách hai Đài về hai tỉnh 
Năm 1996, Sau 31 năm sáp nhập; theo Nghị quyết của Quốc hội, tỉnh Bắc Thái được chia tách thành hai tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên, thời điểm từ tháng 01/1997. Một không khí khẩn trương vào những tháng ngày cuối năm 1996 chuẩn bị các điều kiện về mọi mặt để hai tỉnh được tái lập đi vào hoạt động được ngay.
Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Thái đã tăng cường công tác tuyên truyền các hoạt động, sự kiện thời điểm tháng 12/1996 và tháng 01/1997, chia tách, tái lập tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn; các sự kiện có: Hội nghị BCH Đảng bộ tỉnh Bắc Thái lần thứ 6 – khóa VII ngày 06/12/1996 về phân công lãnh đạo tỉnh lâm thời của hai tỉnh cùng BCH Đảng bộ lâm thời của hai tỉnh. Kỳ họp thứ 6 - HĐND tỉnh Bắc Thái khóa IX  vào chiều 24 và ngày 25/12/1996, công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về về bộ máy lâm thời HĐND, UBND của hai tỉnh. Tại kỳ họp này, HĐND tỉnh đã thông qua Nghị quyết kỳ họp; nghe và thông qua báo cáo của UBND tỉnh về tình hình kinh tế, xã hội tỉnh Bắc Thái năm 1996 - Đây là bản báo cáo cuối cùng của tỉnh Bắc Thái. (Khi chia tách tỉnh, Thái Nguyên có 60 Đại biểu HĐND tỉnh, Bắc Kạn có 19 Đại biểu, do không đủ nên phải bầu bổ sung vào tháng 4/1997). Kỳ họp này cũng đã thống nhất một số nội dung như: Tổ chức tọa đàm lãnh đạo tỉnh Bắc Thái qua các thời kỳ về hoàn thành sứ mệnh lịch sử 31 năm( 1965 – 1996); thống nhất tổ chức lễ ra mắt tỉnh Bắc Kạn vào 9h30 ngày 01/01/1997 tại Sân vận động thị xã Bắc Kạn với quy mô từ 2500 - 3000 người tham dự cùng đại biểu lãnh đạo đảng, nhà nước, quốc hội và các tỉnh Cao Bằng, Thái Nguyên…
Khi đó, một trong những công  việc được giao cho Phòng Truyền hình của Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Thái là xây dựng hình hiệu của Đài Thái Nguyên và Đài Bắc Kạn. Tôi và anh Tạ Đình Kiệm được phân công xây dựng ý tưởng, về đề nghị Trung tâm kỹ thuật Đài THVN giúp đồ họa chuyển động hai hình hiệu. Nhạc hiệu của Truyền hình Thái Nguyên được Ban biên tập quyết định vẫn tiếp tục lấy nhạc bài “ Du kích ca” của nhạc sỹ Đỗ Nhuận đã được sử dụng làm nhạc hiệu của Đài Bắc Thái từ năm 1977; Về nhạc hiệu của Truyền hình Bắc Kạn, tôi đã thảo luận và thống nhất với anh Ma Đình Việt (sau này là Giám đốc Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Kạn) và báo cáo đồng chí Trưởng phòng truyền hình Nông Quang Đông và lãnh đạo Đài lấy nhạc bài hát “Chiến thắng Phủ Thông” của nhạc sỹ Đinh Ngọc Liên. Tôi còn nhớ hình hiệu của hai Đài làm giống nhau khi đó được đồ họa kỹ thuật số trên nền sáng có biểu tượng Anten Parabol và tháp truyền hình tỏa sóng xuất hiện dòng chữ “ Đài Phát thanh - Truyền hình Thái Nguyên (hoặc) Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Kạn” tiếp đó là dòng chữ “ Chương trình truyền hình”.  
Khi dựng hoàn chỉnh cả hai hình hiệu, chúng tôi mang về báo cáo lãnh đạo tỉnh, trực tiếp là đồng chí Nguyễn Ngô Hai, Bí thư Tỉnh ủy đồng chí Hà Văn Phụng, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy(sau là Bí thư Tỉnh ủy Bắc Kạn từ tháng 01/1997) và lãnh đạo Phát thanh - Truyền hình Bắc Thái nghiệm thu; các đồng chí lãnh đạo tỉnh và lãnh đạo đài đã đánh giá hình hiệu của hai đài đảm bảo được tính hiện đại, kết hợp âm nhac có tính kế thừa và mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc đối với hai tỉnh. Tuy nhiên, một tình huống khi đó là đồng chí Bí thư Tỉnh ủy đã phát hiện ra ngay là hình hiệu của Bắc Kạn phải sửa lại vì lúc đó tên tỉnh là “Bắc Kạn” đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội mới cho phép thay cho tên cũ trước khi hợp nhất là “Bắc Cạn”; mặc dù trước đó tôi đã phải trực tiếp tìm các tài liệu lưu trữ những văn bản trước khi sáp nhập hai tỉnh để làm nội dung hình hiệu. Tôi lại thêm một lần trực tiếp mang hình hiệu của Đài Bắc Kạn về Hà Nội để cùng Trung tâm mỹ thuật Đài Truyền hình Việt Nam sửa lại để về kịp phục vụ sản suất chương trình đầu tiên của Đài Bắc Kạn
Cùng với đó, việc đầu tư, tu sửa, hoàn chỉnh bước đầu cơ sở vật chất của Đài Bắc Kạn trên cơ sở Trạm phát truyền hình thị xã Bắc Kạn đã được Phát thanh - Truyền hình Bắc Thái thực hiện nỗ lực vào cuối năm 1996. Đội ngũ những người làm phát thanh, truyền hình Bắc Thái  được chia tách để về làm sự nghiệp phát thanh, truyền hình của hai tỉnh; trong đó số ở lại Thái Nguyên trên 50 người, số về Bắc Kạn có trên 20 người. 
Chương trình truyền hình tối 31/12/1996 đã phát lần cuối Hình hiệu chương trình truyền hình Bắc Thái cùng lời dẫn việc hoàn thành sứ mệnh lịch sử 31 năm của tỉnh Bắc Thái và nói về một thời kỳ mới của phát thanh, truyền hình Thái Nguyên, Bắc Kạn; vào cuối chương trình PTV đã giới thiệu, phát Hình hiệu mới của Đài Phát thanh - Truyền hình Thái Nguyên; Chương trình truyền hình tối 01/01/1997, đã phát hình hiệu mới và lời dẫn bước sang một thời kỳ mới của vùng đất có tên gọi Thái Nguyên trong lịch sử. Sáng 01/01/1997, buổi lễ mít tinh tái lập tỉnh Bắc Kạn vào ngày 01/01/1997 đã được truyền hình trực tiếp với sự giúp đỡ về nhân lực và kỹ thuật của Đài Phát thanh - Truyền hình Thái Nguyên; cũng từ thời điểm ngày 01/01/1997, hình hiệu của Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Kạn trên nền nhạc ca khúc “ Chiến thắng Phủ thông” đã được sử dụng trong suốt một thời gian dài. Còn hình hiệu của Đài Phát thanh - Truyền hình Thái Nguyên trên nền nhạc bài “ Du kích ca” của nhạc sỹ Đỗ Nhuận tiếp tục được sử dụng về sau này.
Hôm nay, khi viết lại những dòng này với một kỷ niệm nhỏ góp sức vào buổi đầu gian khó của Đài Phát thanh - Truyền hình Thái Nguyên và Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Kạn mà tôi vẫn thấy như mới xảy ra hôm qua, mặc dù thời gian đủ để cho một con người trưởng thành. Nhớ lắm những tháng ngày cùng chung một mái nhà chung Bắc Thái để hôm nay sau hai mươi mấy năm; hai người anh em Đài Thái Nguyên, Đài Bắc Kạn đã ngày một lớn mạnh với các chương trình được phủ sóng qua vệ tinh như hình ảnh biểu tượng Anten Parabol trong hình hiệu ban đầu. Xin được chúc cho hai Đài Phát thanh - Truyền hình của hai tỉnh ngày một phát triển, xứng đáng với truyền thống của quê hương Việt Bắc anh hùng./. 

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm
Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên