Diễn đàn Tổng biên tập 2025: Tìm “luồng xanh” cho báo chí phát triển

Sự kiện là “điểm hẹn” để các lãnh đạo cơ quan quản lý báo chí, lãnh đạo cơ quan báo chí cùng đặt ra và đề xuất nhiều cách thức khả thi, mang tầm chiến lược, giúp báo chí tận dụng được thời cơ, vận hội từ Nghị quyết 57 một cách hiệu quả nhất.

Nền tảng thể chế cho báo chí phát triển

Nghị quyết 57 về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia là một trong “bộ tứ chiến lược” Nghị quyết, có vai trò rất lớn trong việc đưa Quốc gia vào một giai đoạn phát triển mới, giai đoạn vươn mình của dân tộc. Nghị quyết này sẽ có tác động sâu sắc đến tất cả các ngành, các lĩnh vực, các cơ quan báo chí cũng thấy mình trong đó.

Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ vào tất cả các giai đoạn của quy trình làm báo vừa là cơ hội để báo chí tối ưu hoá mình, vượt lên trên các khó khăn, thách thức hiện nay, vừa là sức ép không thể tránh được nếu không muốn rơi vào quên lãng, bị tụt lại phía sau.

Các chuyên gia cũng đặc biệt chỉ ra rằng, Nghị quyết 57 có tác động tích cực, mở ra “luồng xanh” cho báo chí, khuyến khích đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, và sáng tạo trong hoạt động báo chí.

Trong khi đó, báo chí Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ thông qua chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ giúp thông tin được tiếp cận nhanh chóng, lan tỏa rộng rãi và tối ưu hiệu quả tới công chúng…

Và đó cũng là lí do để trong không khí cả nước sôi nổi thi đua lập thành tích chào mừng 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, hướng tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, Diễn đàn Tổng biên tập 2025 diễn ra với sự hội tụ của hàng trăm đại biểu là lãnh đạo các cơ quan Quản lý báo chí, lãnh đạo cơ quan báo chí, các chuyên gia…

Trên thực tế, với yêu cầu về đổi mới, trong dòng chảy tất yếu của chuyển đổi số, ông Nguyễn Mạnh Hưng - Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ Thủ Đô cho rằng: “Nghị quyết 57 là lời hiệu triệu mạnh mẽ, thúc đẩy báo chí bước vào cuộc cách mạng công nghệ với tâm thế chủ động. Việc xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá hàng đầu đã tạo hành lang pháp lý để các cơ quan báo chí ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, điện toán đám mây, Internet vạn vật, thực tế ảo và thực tế tăng cường vào quy trình sản xuất và phân phối nội dung. Quan trọng hơn, Nghị quyết còn đặt ra tư duy coi dữ liệu là “tư liệu sản xuất” - một bước chuyển căn bản, mở ra khả năng hình thành các tòa soạn dữ liệu, phát triển báo chí dữ liệu, cá nhân hóa sản phẩm báo chí theo nhu cầu của từng nhóm công chúng, qua đó nâng cao sức cạnh tranh và giá trị phục vụ xã hội”…

Đồng quan điểm, ông Phạm Văn Tuấn - Tổng Biên tập Báo Đài PTTH Hải Phòng phân tích: Nghị quyết 57 tạo ra những cơ hội cho báo chí có thể: đầu tư vào hạ tầng số, ứng dụng AI, Big Data, Blockchain chuyển từ mô hình truyền thống sang mô hình đa nền tảng, tương tác trực tiếp với độc giả qua mạng xã hội, podcast, video ngắn nhằm nâng cao chất lượng nội dung và hiệu quả quản lý tận dụng các công nghệ mới để nâng cao chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa quy trình sản xuất, và tiếp cận công chúng hiệu quả hơn.

Nghị quyết thúc đẩy chuyển đổi số trong mọi hoạt động của báo chí, từ quản lý, biên tập, phát hành đến tương tác với độc giả, giúp báo chí trở nên hiện đại và linh hoạt hơn.

Nghị quyết khuyến khích sự sáng tạo trong nội dung, hình thức, và phương thức truyền tải thông tin, giúp báo chí đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của công chúng.

Báo chí có thể tận dụng cơ hội này để phát triển các sản phẩm báo chí đa phương tiện, tương tác, cá nhân hóa, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thông tin đa dạng của công chúng. Báo chí có thể tiếp cận công chúng trên nhiều kênh, nhiều nền tảng khác nhau như báo in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử, mạng xã hội, các nền tảng số. Đổi mới công nghệ giúp báo chí tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm chi phí, tăng tốc độ truyền tải thông tin, nâng cao hiệu quả hoạt động.

Nghị quyết tạo điều kiện để báo chí hợp tác với các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, và đổi mới sáng tạo. Nghị quyết chú trọng đầu tư cho khoa học, công nghệ, và đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện để báo chí thu hút nguồn lực tài chính và nhân lực chất lượng cao.

Thời cơ vàng đang chờ đợi

Sôi sục tinh thần của đổi mới sáng tạo, tinh thần của chuyển đổi số, các cơ quan báo chí trong cả nước đều có “chung một nhịp đập” là mong muốn đổi mới, mong muốn ứng dụng công nghệ vào toà soạn, lan toả mạnh mẽ tinh thần ấy trong từng hoạt động. Đó là các “hệ sinh thái báo chí số” trong các cơ quan báo chí lớn, đó là sự tích hợp đã nền tảng…

Phần lớn các toà soạn đã và đang tích cực triển khai chiến lược chuyển đổi số với 3 trụ cột: Xây dựng tòa soạn hội tụ tích hợp đa nền tảng; ứng dụng AI trong gợi ý tin bài, hỗ trợ biên tập và sản xuất nội dung; đào tạo phóng viên kỹ năng sản xuất đa phương tiện và phân tích dữ liệu. Dẫu vậy, thách thức vẫn hiện hữu: Vốn đầu tư hạn chế, nhân lực chưa đồng đều về năng lực số, hạ tầng dùng chung chưa hình thành và cơ chế pháp lý cho AI, dữ liệu mở trong báo chí chưa hoàn thiện…

Trong thực tiễn ấy, khi Nghị quyết 57 ra đời, các toà soạn sẽ nắm bắt thời cơ vàng ấy như thế nào chính là câu chuyện mà các lãnh đạo cơ quan báo chí trăn trở đặt ra và rất quan tâm.

Thời cơ vàng ấy là gì?

Theo các chuyên gia nhận định thì thời cơ trước hết là ở việc sẽ mang đến cơ hội để báo chí tái cấu trúc nguồn nhân lực, hình thành đội ngũ nhà báo số, kỹ sư dữ liệu, chuyên gia phân tích truyền thông vừa tinh thông nghiệp vụ, vừa thành thạo công nghệ. Trong bối cảnh báo chí toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình đa nền tảng, đa phương tiện, nhân lực báo chí không thể chỉ dừng lại ở kỹ năng viết, chụp ảnh, quay phim, mà phải làm chủ kỹ năng dựng đồ họa dữ liệu, vận hành hệ thống phân tích người đọc, và khai thác nền tảng công nghệ mới. Nghị quyết 57 với các cơ chế thu hút, đào tạo nhân tài công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng… là nguồn lực quý giá để báo chí đạt được mục tiêu đó.

Thời cơ ấy là câu chuyện về cơ chế thí điểm (sandbox) - một bước đi táo bạo, cho phép thử nghiệm các công nghệ, mô hình kinh doanh mới có sự giám sát của Nhà nước, kể cả miễn trừ trách nhiệm kinh tế nếu rủi ro xuất phát từ nguyên nhân khách quan… được đặt ra. Ban đầu cơ chế này hướng tới doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nhưng hoàn toàn có thể áp dụng cho báo chí. Nếu báo chí được đưa vào diện thí điểm, chúng ta có thể triển khai các mô hình như sản xuất tin tức tự động bằng AI, xây dựng nền tảng phân phối nội dung tích hợp thương mại điện tử và dữ liệu mở, hay hệ thống phân tích, dự báo dư luận xã hội theo thời gian thực. Đây là cơ hội để báo chí rút ngắn khoảng cách với xu hướng công nghệ toàn cầu, thay vì bị trói buộc bởi các thủ tục kéo dài.

Và thời cơ vàng có thể còn là khi Nghị quyết 57 khi đi vào thực thi đã được Ngân hàng Nhà nước cụ thể hóa bằng chương trình tín dụng quy mô 500.000 tỷ đồng dành cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Về nguyên tắc, cơ quan báo chí hoàn toàn có thể tiếp cận nếu xây dựng được dự án đáp ứng tiêu chí khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo với phương án khả thi. Điều này đòi hỏi báo chí phải có tầm nhìn dự án, phải liên kết với các doanh nghiệp công nghệ, phải có sự xác nhận từ cơ quan quản lý chuyên ngành để được xếp vào lĩnh vực ưu tiên. Đây là nguồn lực tài chính quan trọng, giúp báo chí không chỉ trang bị hạ tầng kỹ thuật hiện đại, mà còn đầu tư vào nghiên cứu, thử nghiệm những sản phẩm truyền thông mới.

Đặc biệt nhiều ý kiến đã đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo báo chí, Quỹ chuyển đổi số cho báo chí công lập hoặc Quỹ phát triển báo chí. Đây là những đề xuất có cơ sở, nhất là khi chúng ta nhận thấy nguồn lực tài chính luôn là nút thắt lớn nhất trong chuyển đổi số báo chí. Nếu được thiết kế đúng, quỹ này có thể hoạt động theo mô hình quỹ quốc gia, có hội đồng quản lý độc lập, tiêu chí minh bạch, nguồn lực từ ngân sách, đóng góp của doanh nghiệp (được khấu trừ thuế), viện trợ quốc tế và các quỹ trách nhiệm xã hội của tập đoàn công nghệ. Quỹ sẽ ưu tiên tài trợ cho các dự án hạ tầng công nghệ, đào tạo nhân lực số, sản xuất nội dung sáng tạo, bảo đảm mỗi đồng vốn đều mang lại giá trị gia tăng cho sự đổi mới của ngành.

Bên cạnh đó, để báo chí thực sự tận dụng được thời cơ từ Nghị quyết 57, chúng ta cần một hành lang pháp lý đồng bộ. Luật Báo chí (sửa đổi) là cơ hội để bổ sung những nội dung then chốt: xác định chuyển đổi số báo chí là chính sách quốc gia được ưu tiên; quy định miễn, giảm thuế cho hoạt động đầu tư hạ tầng công nghệ, đào tạo nhân lực số; xây dựng nền tảng số quốc gia dành riêng cho báo chí, tích hợp phân phối nội dung, dữ liệu công, dịch vụ công trực tuyến; đồng thời quy định rõ quyền khai thác, bảo vệ dữ liệu và bản quyền nội dung số.

Cơ hội để báo chí Việt Nam đột phá, vươn lên tầm cao mới?

Rõ ràng, báo chí trong kỷ nguyên mới phải sáng tạo, đổi mới mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu của công chúng, theo kịp sự phát triển của thời đại, công cuộc chuyển đổi số của đất nước, để bảo đảm sự tồn tại và phát triển bền vững. Sự ra đời của Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị thực sự là cơ hội cho các cơ quan báo chí đẩy mạnh hơn nữa báo chí sáng tạo, chuyển đổi số. Những đột phá mạnh mẽ mà Nghị quyết 57 có thể tạo ra cho báo chí hiện nay là gì? Chắc chắn đây sẽ là câu hỏi được các lãnh đạo báo chí tại Diễn đàn Tổng biên tập đặt ra nhiều nhất.

Bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam - báo chí Việt Nam phải vừa giữ vững bản sắc, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, vừa tiên phong đổi mới sáng tạo, làm chủ công nghệ, hội nhập sâu rộng, trở thành một trụ cột của hệ sinh thái khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo quốc gia.

Để làm được điều đó, mỗi nhà báo, mỗi cơ quan báo chí cần nuôi dưỡng tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới vì lợi ích chung; cần biến tinh thần nghị quyết thành hành động cụ thể; cần để mỗi trang báo, mỗi sản phẩm truyền thông là một minh chứng sống động cho khát vọng vươn lên của đất nước. Và trong bài toán tiến vào kỷ nguyên mới chắc chắn không có con đường nào tốt nhất là con đường của đổi mới sáng tạo, của chuyển đổi số…

Và bởi thế những chuyển động từ từng toà soạn đã đến lúc phải đồng bộ và quyết liệt từ mô hình đến các khâu thực hiện tác phẩm báo chí. PGS, TS. Trần Quang Diệu, Giám đốc Trung tâm Công nghệ và Chuyển đổi số, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhận định: Việc phát triển mô hình tòa soạn số tại các cơ quan báo chí truyền thông với động lực thúc đẩy là Nghị quyết 57-NQ/TW không chỉ là yêu cầu tất yếu của thời đại mà còn là cơ hội để báo chí Việt Nam đột phá, vươn lên tầm cao mới. Việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho quá trình chuyển đổi này.

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 10/8/2020 của Bộ Chính trị về phát triển đột phá khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia đã chỉ rõ: “Phát triển mạnh mẽ kinh tế số, xã hội số, chính phủ số; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tất cả lĩnh vực, trong đó có báo chí - truyền thông”. Đây là định hướng chiến lược mở ra không gian chính sách và hành lang pháp lý quan trọng để báo chí Việt Nam thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, bao gồm cả việc phát triển và triển khai mô hình tòa soạn số đối với các cơ quan báo chí và là cơ sở để các cơ quan báo chí đầu tư vào hạ tầng công nghệ, phát triển nền tảng phân phối nội dung số, xây dựng quy trình sản xuất sản phẩm báo chí truyền thông hiện đại.

Ông cũng có một niềm tin mạnh mẽ rằng, với sự quyết tâm của Đảng, Nhà nước, chắc chắn rằng các cơ quan báo chí truyền thông sẽ được đầu tư đồng bộ, bên cạnh đó là sự mạnh dạn, linh hoạt trên cơ sở thích ứng với sự thay đổi của các cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan báo chí truyền thông, Báo chí Cách mạng Việt Nam sẽ chủ động nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức để tiếp tục khẳng định vai trò là dòng chảy thông tin chủ lưu, định hướng dư luận xã hội, xây dựng không gian thông tin lành mạnh, giàu trí tuệ và bản sắc dân tộc và phụng sự đất nước trong kỷ nguyên số, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc…

Có thể nói, Nghị quyết 57 không chỉ là một văn kiện định hướng, mà là lời mời gọi hành động. Trong mối liên hệ với Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế, Nghị quyết 66 về đổi mới pháp luật và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết 57 sẽ giúp báo chí Việt Nam không chỉ bắt kịp, mà còn có thể đi cùng, thậm chí dẫn dắt một số xu hướng công nghệ và truyền thông…

Và chắc chắn phía trước là rất nhiều những thử thách nhưng không có những lựa chọn nào dễ dàng cả, muốn phát triển, đã đến lúc báo chí chúng ta cần chủ động tham gia vào dòng chảy của công nghệ, vào các cơ chế thí điểm, mạnh dạn tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, kiến nghị thành lập quỹ đổi mới sáng tạo báo chí, và quan trọng nhất là xây dựng chiến lược chuyển đổi số gắn liền với đặc thù từng tòa soạn, từng địa phương, từng lĩnh vực…

Và tất nhiên, khi có một “điểm tựa” là Nghị quyết 57 thì không có lí do gì để không nắm bắt và cùng nhau bứt phá!

Tiếp nối thành công từ các kỳ Diễn đàn Tổng Biên tập được tổ chức thường niên trong những năm qua, lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam giao Báo Nhà báo và Công luận tổ chức, thực hiện Diễn đàn Tổng Biên tập 2025 với chủ đề “Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo: Thời cơ vàng cho báo chí phát triển đột phá”. Diễn đàn là cuộc tọa đàm của lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Nhà báo Việt Nam, Thành ủy, UBND Thành phố Hải Phòng và hơn 100 Tổng Biên tập các cơ quan báo chí. Đây là sự kiện có ý nghĩa thiết thực để cùng trao đổi, bày tỏ quan điểm xung quanh vấn đề thời sự mà giới báo chí quan tâm.
- Thời gian tổ chức: Từ 13h30’ ngày thứ sáu, 22/08/2025
- Địa điểm tổ chức: Khách sạn Sheraton Hải Phòng, số 1 đường Hà Nội, Khu đô thị Vinhomes Imperia, phường Hồng Bàng, Thành phố Hải Phòng.